SAHALAR - SAKALAR
Evenkiler Saha'lara Eko diyorlar, Ruslar onlardan öğrendiklerini yako şeklinde telaffuz ediyorlar, sonuna ut çoğul eki ekliyorlar ve Yakut ismi ortaya çıkıyor
Oğuzcadaki Y harfi Kıpçakçadaki C harfi ile Sahalarda S harfi aynı harfin zamanla farklılaşmış şekilleri; Yıl-Cıl-Sıl - Yaka-Caka-Sağa - Yağmur-Camgır-Samıır - Yaş-Cas-Saas
Sahaca - Yakutça
Yakutça ya da
Saha Türkçesi,
Yakutların
(Saha Türklerinin) konuştuğu lehçedir.
Türk lehçelerinin Sibirya
grubuna bağlıdır. 456.288 kişi tarafından konuşulur. Ayrıca
Taymir Yarımadası'nın
doğusunda yaşayan halkların ticaret dilidir (Ruslar hariç). Yakutçaya
Sahaca da denir. Bu lehçeyi konuşanların çoğunluğu
Rusya Federasyonu'na bağlı
Saha Cumhuriyeti'nde yaşar.
Yakutça
bazı tümceler
- Olorbuttâğar ülelêbit orduk = Çalışmak oturmaktan daha iyi.(dir)
- Min ubayim saha oskuolatığar bâr = Benim abim Yakut okulundadır.
- Bihigi at mïnen barıahpıt = Biz at(a) binip gideceğiz.
- Haydah oloroğut? = Nasılsınız? ("Nasıl yaşıyorsunuz?")
- En olus türgennik sanarağın = Sen çok hızlı konuşuyorsun.
- Min sahali kıratık öydüübün = Ben Yakutça biraz anlarım.
- Bihigi sarsıarda erde turabıt = Biz sabahleyin erken kalkarız.
- Ol oğo tüün ıtir = O çocuk gece(leri) ağlar.
- Miehe sıttık hâta uonna holuoha nâda = Bana yastık kılıfı ile galoş
gerek.
- Bu son sieğe olus kılgas = Bu ceket(in) yen(leri) çok kısa.
Ben:
Min (Мин) Sen:
En (Ен) O:
Kini (Кини)
Biz:
Bihigi (Биһиги) Siz:
Ehigi (Эһиги) Onlar:
Kiniler
(кинилэр)
Yakutça
rakamlar
1-10 biir, ikki, üs, tüört, bias, alta, satta, ağıs, toğus, uon
Saha
Türkçesi, Kırgız Türkçesi ve Türkiye Türkçesi karşılaştırmaları
Türkiye Türkçesinde Türkçe menşeli söz başlarındaki Y ile başlayan
sözcükler Kırgız Türkçesinde "C" sesi ile söylenirken Saha Türkçesinde
"S" olmuştur. Öz Türkçe'de "Y" olan bu imce zaman içinde Türk
topluluklarında Y>C>S şeklinde değişime uğramıştır. Türkiye, KKTC,
Azerbaycan, Türkmenistan, Özbekistan ve Doğu Türkistan'da "Y" ile
söylenirken Kazakistan'da "J", Kırgızistan'da "C", Altay, Hakas ve
Tıva'da "Ç", Saha(Yakut) Yerinde ise bu imce "S" olmuştur.
| TÜRKİYE TÜRKÇESİ (Y) |
KIRGIZ TÜRKÇESİ (C) |
SAHA TÜRKÇESİ (S) |
Кыргыз түркчеси |
Саха түркчеси |
Түркийе түркчеси |
| yıl |
Cıl |
Sıl |
жыл |
Сыл |
йыл
|
| yağmur |
camgır |
Samıır |
жамгыр |
самыыр |
яғмур
|
| Yaka |
caka |
Sağa |
жака |
саҕа |
яка
|
| yalamak |
caloo |
Salaa |
жалоо |
салаа |
яламак
|
| Yaş |
caş |
Saas |
жаш |
саас |
яш |
| yaşdaş |
caştaş |
Saastıı
kihi |
жашташ |
саастыы
киһи |
яшдаш
|
| Yat |
cat |
Sit- |
жат |
сит |
ят |
| yedi |
ceti |
Sette |
жети |
сэттэ |
ети
|
| Yel |
cel |
Siel |
жел |
сиэл |
ел |
| yeni |
cañı |
Saña |
жаңы |
саҥа |
ени
|
| Yeniden |
cañıdan |
Sañattan |
жаңыдан |
саҥаттан |
енидең
|
| yer |
cer |
Sir |
жер |
сир |
ер |
| Yumak
(yıkamak) |
cuu- |
Suuy- |
жуу |
сууй |
юмак(йыкамак)
|
| Yıldız |
cıldız |
Sulus |
жылдыз |
сулус |
йылдыз
|
| Yirmi |
cıyırma |
Süürbe |
жыйырма |
сүүрбэ |
йирми
|
| Yok
(hayır) |
cok |
Suox |
жок |
суох |
ёк
(хайыр) |
| Yol |
col |
Suol |
жол |
суол |
ёл |
| Yumurta |
cumurtka |
Sımmııt |
жумуртка |
сымыыт |
юмурта
|
| Yumuşak |
cumşak |
Sımnağas |
жумшак |
сымнаҕас |
юмушак
|
| Yüz |
cüz |
Süüs |
жүз |
сүүс |
йүз
|
Türkiye, Kırgızistan ve Yakutya Harita
Saha
/ Yakut alfabesi / Саха алфавита [değiştir]
| А а |
Б б |
В в |
Г г |
Ҕ ҕ |
Д д |
Дь дь |
Е е |
| Ё ё |
Ж ж |
З з |
И и |
Й й |
К к |
Л л |
М м |
| Н н |
Ҥ ҥ |
Нь нь |
О о |
Ө ө |
П п |
Р р |
С с |
| Һ һ |
Т т |
У у |
Ү ү |
Ф ф |
Х х |
Ц ц |
Ч ч |
| Ш ш |
Щ щ |
Ъ ъ |
Ы ы |
Ь ь |
Э э |
Ю ю |
Я я |
Saka
dili karşılaştırmalı sözlükler [değiştir]
- Yuriy Vasiliev (Cargıstay) . Türkçe - Sahaca (Yakutça) Sözlük
(Turkish- Sakha Dictionary). Ankara: Türk Dil Kurumu, 1995 . Orijinal
yumuşak plastik cildinde. Cildi çok az yorgun. 312 s. 13x19 ISBN /
Sahaca
içerikler [değiştir]
Dış
bağlantılar [değiştir]
[Saxaca - İngilizce Sözlük Сахалыы-Англиялыы Тылдьыта
http://home.uchicago.edu/~straughn/sakhadic.pdf]
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder